Uçak parka ya da hangara alınacaksa yer destek cihazlarından uçağın bazı sistemlerinin desteklenmesi gerekir. Çünkü çeşitli aşamalarda, pnömatik, hidrolik ve elektrik sistemlerin çalışması, indikatörlerin görülebilmesi gerekmektedir.
1. Elektrikli Yer Destek Cihazları
Uçak park yerinde veya bakımda ise gerektiğinde uçağa elektrik ikmali yapılır. Uçağın yerde bakım sırasında elektriksel beslemesi belli bir standarta bağlı değildir. Mutlaka ilgili uçağın AMM’ine uygun olarak çalışılmalıdır. Fakat uçak elektrik sistemleri 115 V AC 400 Hz ve 28 V DC ile çalışır. Bu özellikleri sağlamayan güç verildiğinde uçak bilgisayarlarına uygun elektriği alır. Aksi hâlde elektrik akışı sağlanamaz. Uçağa elektrik iki farklı şekilde verilebilir.
1.1. Ground Power İle Güç Verilmesi
Bu araçlar özellikle park yerinde ya da hat üzerindeki uçaklara elektrik ikmali yapmak için kullanılır. Motorin ile çalışan jeneratörlerdir. Üzerindeki çıkışları kontrol ettikten sonra uçağa bağlanır.
1. Elektrikli Yer Destek Cihazları
Uçak park yerinde veya bakımda ise gerektiğinde uçağa elektrik ikmali yapılır. Uçağın yerde bakım sırasında elektriksel beslemesi belli bir standarta bağlı değildir. Mutlaka ilgili uçağın AMM’ine uygun olarak çalışılmalıdır. Fakat uçak elektrik sistemleri 115 V AC 400 Hz ve 28 V DC ile çalışır. Bu özellikleri sağlamayan güç verildiğinde uçak bilgisayarlarına uygun elektriği alır. Aksi hâlde elektrik akışı sağlanamaz. Uçağa elektrik iki farklı şekilde verilebilir.
1.1. Ground Power İle Güç Verilmesi
Bu araçlar özellikle park yerinde ya da hat üzerindeki uçaklara elektrik ikmali yapmak için kullanılır. Motorin ile çalışan jeneratörlerdir. Üzerindeki çıkışları kontrol ettikten sonra uçağa bağlanır.
1.2. Hobart ile Elektrik İkmali
Bakım hangarlarının pek çok yerinde hobart denilen elektrik kaynakları vardır. Bu elektrik kaynaklarının elektriksel çıkışları kontrol edildikten sonra bakıma alınacak uçağa bağlanır. Uçakta bağlantıyı kolaylaştırmak ve uçağı hangarda uygun şekilde park etmek için pek çok elektriksel bağlantı noktası vardır.
Bakım hangarlarının pek çok yerinde hobart denilen elektrik kaynakları vardır. Bu elektrik kaynaklarının elektriksel çıkışları kontrol edildikten sonra bakıma alınacak uçağa bağlanır. Uçakta bağlantıyı kolaylaştırmak ve uçağı hangarda uygun şekilde park etmek için pek çok elektriksel bağlantı noktası vardır.
2. Hidrolik Yer Destek Cihazları
Uçak bakıma alındığı zaman değişik testler için hidrolik ikmal yapmak gerekebilir. Hidrolik sistemlerini ITICAN denilen ve uçak hidrolik sistemlerine seri olarak bağlanan cihazla test ederiz. Bu cihazın özelliği, üzerinde bulunan hidrolik pompa vasıtasıyla uçakla aynı değerde hidrolik basınç üretmesidir. Bu cihaz kullanılarak değişik hidrolik testler yapılır. En yaygın yapılan testler ise bakım sırasında yapılan kaçak testleridir.
3. Pnömatik Yer Destek Cihazları
Uçak hangar dışındaysa ve APU çalışmıyorsa uçağın motorlarının ilk startı için, JET START denilen ve APU’nun ürettiği hava basıncı değeri kadar yaklaşık 35 PSI hava basıncı üreten bir dizel motorlu araç, hava almak için uçağın HP hattına bağlanarak dışarıdan pnömatik hava alınır. Bu şekilde uçak motorlarının ilk startı sağlanır.
Uçak hangarda ise bakım maksatlı olarak leak check (kaçak arama) veya testler için hangar içinde bulunan hava hatlarından yine benzer şekilde uçağa pnömatik hava alınır. Genel olarak uçağa pnömatik hava almadan önce kokpitte havayla çalışan kumanda cihazlarındaki kumanda kollarının konumuna da çok dikkat edilmelidir. Örneğin Airbus A310 Thrust Reverser konumunda olmalıdır. Hava alındığında bu sistemler otomatik olarak çalışarak kişilerin yaralanmasına neden olabilir.
Uçak bakıma alındığı zaman değişik testler için hidrolik ikmal yapmak gerekebilir. Hidrolik sistemlerini ITICAN denilen ve uçak hidrolik sistemlerine seri olarak bağlanan cihazla test ederiz. Bu cihazın özelliği, üzerinde bulunan hidrolik pompa vasıtasıyla uçakla aynı değerde hidrolik basınç üretmesidir. Bu cihaz kullanılarak değişik hidrolik testler yapılır. En yaygın yapılan testler ise bakım sırasında yapılan kaçak testleridir.
- Aşağıdaki kontroller ve servis işlemleri her transit ve konaklama bakımında gerçekleştirilir. Bu bölümde geçen kontrol ve servis işlemlerine ait detay bilgiler için ilgili uçak tiplerine ait hidrolik sistemlerin hidrolik miktarları kontrol edilmeli ve gerekiyorsa hidrolik ikmal yapılmalıdır.
- Hidrolik sistem akümülatörlerinin basınçları kontrol edilmeli ve gerekiyorsa nitrojen ikmal yapılmalıdır. Shock absorber’ların hidrolik ve havası kontrol edilerek gerekiyorsa yeniden ikmal yapılmalıdır.
- Lastik basınçları kontrol edilerek gerekiyorsa nitrojenle doğru basınç değerinde şişirilmelidir. Elektriksel güç üreteçlerinin (IDG, CSD vb.) yağ seviyeleri kontrol edilerek gerekiyorsa yağ ikmali yapılmalıdır.
3. Pnömatik Yer Destek Cihazları
Uçak hangar dışındaysa ve APU çalışmıyorsa uçağın motorlarının ilk startı için, JET START denilen ve APU’nun ürettiği hava basıncı değeri kadar yaklaşık 35 PSI hava basıncı üreten bir dizel motorlu araç, hava almak için uçağın HP hattına bağlanarak dışarıdan pnömatik hava alınır. Bu şekilde uçak motorlarının ilk startı sağlanır.
Uçak hangarda ise bakım maksatlı olarak leak check (kaçak arama) veya testler için hangar içinde bulunan hava hatlarından yine benzer şekilde uçağa pnömatik hava alınır. Genel olarak uçağa pnömatik hava almadan önce kokpitte havayla çalışan kumanda cihazlarındaki kumanda kollarının konumuna da çok dikkat edilmelidir. Örneğin Airbus A310 Thrust Reverser konumunda olmalıdır. Hava alındığında bu sistemler otomatik olarak çalışarak kişilerin yaralanmasına neden olabilir.
4. Uçağın Kullanım ve Çalışmasında Çevre Şartlarının Etkileri
Uçak bakıma alındığında ya da park hâlindeyken farklı sistemler çalıştırılır. Uçağın kapalı bir alanda olması ile açık bir alanda olması arasında çalışan sistemler yönünden büyük fark vardır. Örneğin motor ya da APU kapalı hangarda kesinlikle çalıştırılamaz ama elektrik sistemleri kapalı hangarda çalıştırılabilir.
Uçak, bakım sırasında hangarda ise dikkat edilmesi gereken öncelikli konu kapalı hacimden ötürü havalandırma sorunu oluşturabilecek motorların çalıştırılmamasıdır. Motorun çalıştırılması zorunlu ise kontrol altında, açık alanda çalıştırılır ve yeniden hangara alınır.
Uçak kapalı hangarda iken dikkat edilmesi gereken diğer önemli konu ise radyasyon ya da kuvvetli manyetik alan etkisidir. Bilindiği gibi özellikle elektronik kompartımandan ve burundaki radardan radyasyon etkisi yayılır. Bu etki radar alanında çalışan personelde sağlık sorunlarına sebep olmaktadır. Bu nedenle uçağın elektronik ya da elektrik sistemi çalıştırıldığında radarın çalışmamasına dikkat edilir. Manyetik alandan korunmaya çalışılır.
Uçak hangar dışında bakıma alındığında yine dikkat edilmesi gereken diğer konu ise egzoz gazlarıdır. Egzoz gazları çok yüksek debi ve gürültüyle motoru terk eder. Bu nedenle çalışan personelin ya da etki altındaki personelin gürültü, sıcak ve itme kuvvetinden kendini koruması gereklidir.
Uçak bakıma alındığında ya da park hâlindeyken farklı sistemler çalıştırılır. Uçağın kapalı bir alanda olması ile açık bir alanda olması arasında çalışan sistemler yönünden büyük fark vardır. Örneğin motor ya da APU kapalı hangarda kesinlikle çalıştırılamaz ama elektrik sistemleri kapalı hangarda çalıştırılabilir.
Uçak, bakım sırasında hangarda ise dikkat edilmesi gereken öncelikli konu kapalı hacimden ötürü havalandırma sorunu oluşturabilecek motorların çalıştırılmamasıdır. Motorun çalıştırılması zorunlu ise kontrol altında, açık alanda çalıştırılır ve yeniden hangara alınır.
Uçak kapalı hangarda iken dikkat edilmesi gereken diğer önemli konu ise radyasyon ya da kuvvetli manyetik alan etkisidir. Bilindiği gibi özellikle elektronik kompartımandan ve burundaki radardan radyasyon etkisi yayılır. Bu etki radar alanında çalışan personelde sağlık sorunlarına sebep olmaktadır. Bu nedenle uçağın elektronik ya da elektrik sistemi çalıştırıldığında radarın çalışmamasına dikkat edilir. Manyetik alandan korunmaya çalışılır.
Uçak hangar dışında bakıma alındığında yine dikkat edilmesi gereken diğer konu ise egzoz gazlarıdır. Egzoz gazları çok yüksek debi ve gürültüyle motoru terk eder. Bu nedenle çalışan personelin ya da etki altındaki personelin gürültü, sıcak ve itme kuvvetinden kendini koruması gereklidir.