Uçak Motorları
Uçaklarda kullanılan motorların iki ana görevi vardır. Bunlardan biri, kalkış yapan bir uçağın yer
sürüklemesinin yenilerek uçağın ivmelendirilmesi, diğeri de uçağın öngörülen hızlarda uçuşu
esnasında meydana gelen sürükleme kuvvetine eşit bir çekme kuvveti (veya tepki)
sağlanmasıdır.
Bu görevleri yapacak bir uçak motorunda şu özellikle aranır:
1. hafiflik: Bu terimin birimi, pervaneli güç gruplarında beygir gücü başına kuru motor
ağırlığı (kg/HP veya kN/kW), jet motorlarında da statik tepki kuvveti başına kuru motor ağırlığı
(kg/kg, lb/lb, kN/kN) şeklindedir.
Buna göre çeşitli tiplerdeki motorların hafiflik değerleri şu şekildedir:
Pistonlu motorlar - 0,50 ~ 0,80 kg/HP
Turboprop motorlar - 0,15 ~ 0,25 kg/HP
Turbojet motorlar - 0,25 ~ 0,35 kg/kg
Turbofan motorlar - 0,17 ~ 0,25 kg/kg
2. Güvenilirlik: Uçağı havada tutabilmesi için gerekli hızı sağlayan motorum güvenlir
olması, yani revizyonlar arası kullanım sırasında arıza yapmadan çalışması gerekir.
3. Ekonomi: Özgül yakıt sarfiyatının, ilk alış fiyatının ve uçuş saati başına yapılan bakım
ve revizyon masraflarının minimum seviyede olması istenen bir niteliktir.
Özgül yakıt birimi:
Pistonlu motorlarda - kg/HP, lb/HP, N/kW
Turboprop motorlarda - kg/SHP, lb/SHP, N/kW
Turbojet ve turbofan motorlarda - kg/kgf/saat, lb/lbf/saat, N/kW
Uçak motor tipler:
Uçaklarda kullanılan motor çeşitleri genel olarak şu şekilde sıralayabiliriz:
• pistonlu motor ve pervane
• gaz türbini ve pervane (turboprop)
• jet motoru (turbojet, turbofan)
• ramjet ve pulsejet motorları
• roket motorları
UÇAK YAPILARINDA KULLANILAN TERİMLER
Aşağıdaki tanımlar uçağın parçaları ve parçalar arasındaki ilişkileri tanımlamaktadır
Aileron (Kanatçık): Uçağın firar kenarına ve kanat ucuna yakın takılan hareketli yüzeylerdir.
Kanatçıkların amacı eşit olmayan veya karşılıklı kaldırıcı kuvvetler oluşturarak uçağın yatışını
sağlamaktır. Büyük jet uçakları genellikle çiftli kanatçık kullanır. Bunlardan içte ve ufak olanı
yatay uçuş hızları için dışta ve büyük olanı ise yaklaşma ve iniş hızlarında kullanılır.
Access Door: Uçakta bulunan cihaz ve ekipmana bakım, tamir ve değiştirme için ulaşmayı
sağlayan kapaklardır
Boom: Tüp şeklinde veya kafes yapı şeklinde uçak gövdesinden geriye uzanan yapı. Genellikle
helikopterlerde kuyruk pallerinin olduğu kısımdır, itici tip pervane kullanılan uçakların dikey ve
yatay kuyrukların takıldığı uzantılardır.
Brace: Çapraz destek parçası. Takviye.
Bracket: Genellikle kablo, boru gibi elemanların bağlandığı askılar.
Bulkhead: Uçağın gövde eksenine dikey duvar, bölme görevi gören bir yapısal parça olup
gövdedeki büyük yükleri taşır.
Canopy: Kokpiti kapatan saydam kapak.
Clamp: Boru ve kabloların bağlandığı kelepçeler
Cowling: Uçak motorunun veya uçağın bir bölümünü kapatan sökülebilir / açılabilir kapak,
yuva.
Empennage: Dikey ve yatay kuyruk yüzeyleri ve dümenleri. Kuyruk takımı.
Engine Mount: Uçak motorlarının bağlandığı, motoru tutan ve üzerindeki yükleri bağlı olduğu
gövde veya kanat yapısına aktaran yapı. Motor beşiği.
Fairing: Uçaklarda hava akışına engel olabilecek çıkıntılı parçaları, yapı elemanlarını veya
birleşme açıklıklarını kapatan hava akışına uygun düzgün yüzeyli parça veya parça grubu.
Fastener: Cıvata, perçin gibi bağlayıcı elemanlara denir
Fin: Dikey stabilize bu isimle de çağrılır.
Firewall: Isıya ve yangına dayanıklı bulkhead veya duvar. Genellikle uçaklarda motorların sıcak
bölümlerini uçağın diğer bölmelerinden izole etmek, yangından korumak için kullanılır. Yangın
duvarı.
Form-in Gasket: Kapakların oturduğu yüzeye uygulanan, kapağın uçağın dış yüzeyi ile aynı
seviyede olmasını ve sızdırmazlığını sağlayan, özel bir kimyasal sıvı ile yapılan conta
Frame: Bunlar da bulkhead gibi gövdede diklemesine kullanılan yapısal bir parça olup
stringerlerle beraber gövdenin metal dış kaplamasına destek olur ve gövdenin şeklini verirler.
Takviye elemanı.
Former (Rings): Bunlar da bulkhead ve frame gibi gövdede, profil gibi kanatta diklemesine
kullanılan yapısal parçalar olup gövde dış kaplamasına destek olup düzgün bir şekil verirler.
Kaburga.
Fuselage:Ana veya merkez yapıyı oluşturan, kanatların bağlandığı, genellikle yolcu, yük ve uçuş
mürettebatının bulunduğu yerdir.
Gap:İki superposed kanat yapılarındaki kirişler arasındaki mesafedir.
Gasket: Conta, sızdırmazlık elemanı
Gusset: Uçak yapılarında köşeleri, birleşim yerlerini güçlendirmek için kullanılan küçük düz
plaka.
Grommet: Keskin kenarlı metal kenarların, delik içlerinin yanlarından ve içerisinden geçen
elektrik kablolarına zarar vermesini önlemek için takılan plastik koruyucu kılıflardır.
Horizantal Stabilizer:Yatay dümenin tamamıdır. Elevatörlerin tutturulduğu yerdir.
Inspection Door:Dümen kablolarının ve rod un bağlandığı kısa lever lardır.
Intercostal:Kutu şekilli spar parça grubunda yanlamasına mukavemeti arttırmak için kullanılan
rib veya çapraz yapısal destektir.
Interplane Strut:İki kanat ya da farklı yüzeyler arasındaki destek parçadır.
Jury Strut: Çapraz destek parçalarındaki ana strut veya strutlardaki yardımcı strutlardır.
Keelbeam: Uçaklarda boylamasına birleştirici olan ve yük taşıyan, uçağın tabanında ve ortada
olan kiriş eleman. Takviye çubukları.
Kokpit: Büyük uçaklarda uçuş mürettebatına ayrılmış kapalı bölüme, küçük uçaklarda ise pilot
ve yolcuların bulunduğu alana denir. Pilot kabini.
Latch: Uçaklardaki erişim kapaklarında kullanılan ve kapakların kendi kendine açılmasını
önleyici, parmakla basılarak açılan özel kilit mekanizmalarıdır.
Landing Gear:İniş takımı.
Leading Edge:Hücum kenarı.
Lift Strust:Yüzeyler ve gövde arasındaki destek parçasıdı.
Lonjeron: Yarı-monokok yapılarda gövdede boylamasına ana yük taşıyıcı yapısal parçadır.
Genellikle bulkhead, frame gibi ana taşıyıcı diklemesine yapı elemanlarını birleştirirler.
Nacelle: Uçaklarda motorun muhafaza edildiği hava akımına uygun şekilli (aerodinamik) yapı,
yuva veya kapalı bölüm. Burun.
Noise Wheel:Burun iniş takımı.
Nose Wheel WelllBay: Burun iniş takımının katlanıp girdiği bölme.
Plating:Genellikle inceltilmiş olan ağır dış yüzey kaplaması kanatları ve hava aracının diğer
bölümlerini kaplaması.
Pressure Bulkhead: Basınçlandırılmış kabinli uçaklarda basınçlı yolcu, yük, kargo ve pilot
kabini ile basınçsız kuyruk ve burun gövde bölmelerini ayıran basınca dayanıklı ayırıcı yapısal
bölme. Genellikle kuyruk bölümünde olan basınç balkhedleri küresel kesit şeklinde bombeli
olur.
Rudder:Dikey stabilize ye monte edilmiş dikey yön dümeni.
Rudder Pedal:Rudder in sağa sola dönmesini sğlayan pedal çifti.
Rib (Profil): Sinir. Kanat, kuyruk ve diğer aerodinamik yüzeylerde veter eksenine paralel
(lonjerona dik) yapısal parçalardır. Hem kanat ve kuyruk yüzeylerine şekil verirler, hem de bu
uçak ana parçalarının kaplamaları üzerine hareket halindeyken oluşan hava akışından ve
basıncından kaynaklanan yükleri lonjeronlara taşırlar.
Sealant: Sıvı conta. Uçaklarda birleşik(integral) yakıt tanklarında ve basınçlı kabinlerde
sızdırmazlığı sağlamak için kullanıldığı gibi bazı uçaklarda perçinli bağlantılar da korozyonu
önlemek için dolgu malzemesi olarak kullanılan, kuruyunca özelliğine göre lastik gibi esnek
veya sert bir malzeme haline gelen yoğunluğu fazla kimyasal bir sıvıdır. Sıvı contalar genellikle
çok soğuk bir ısıda sıvı olarak muhafaza edilirler. Normal oda sıcaklığında veya daha fazla ısıda
katılaşırlar. Sealant'lar katılaştıktan sonra tekrar sıvı hale dönüşemezler.
Shock Absorber:İniş ve kalkışlarda iniş takımında ki shock ları azaltır.
Skin: Gövde, kanat ve kuyrukların dış yüzeylerini kaplayan metal veya kompozit plakalar.
Slat:Kanadın kamburluğunu artırarak düşük hızlarda kaldırma kuvvetini artırarak uçağın havada
tutunmasını sağlar. Hareketlidir. Açılıp kapanabilir.
Spar (Beam): Kanat, yatay ve dikey stabilize, istikamet dümeni, irtifa dümeni, flap gibi
aerodinamik elemanların ve helikopterlerdeki pallerin içinde bulunan (bir veya daha fazla sayıda
olabilir) ana taşıyıcı yapısal parça. Taşıyıcı kiriş. Lonjeron.
Spinner:
Splice: Gövde ana parçalarının birleştirilmesinde (Fuselage Mating) arada kullanılan çember
şeklindeki ek plakalardır.
Spoiler:Hava freni.
Stabilizer : Uçak dümen hareketlerindeki titreşimleri azaltarak hareketleri daha kararlı hale
koyan kısım.
Stiffener: Genellikle saç kaplamalara destek için bağlanan, perçinlenen destek plakalarıdır.
Stringer: Uçağın gövdesinde boylamasına kullanılan genellikle profil şeklindeki yapısal
parçalardır. Gövde kaplamasına destek olur ve şekil verirler.
Strut: Uçaklarda gövde ve/veya kanada bağlı iniş takımlarını veya gövdeye bağlı motorların
sıkıştırma ve/veya çekme yüklerini alan destek bağlantısı. Ayrıca bazı uçaklarda kanat-gövde
bağlantılarında, iniş takımları ve motorların gövdeye veya kanada bağlantılarında kullanılır.
Stud: Yapısal parçalara perçinsiz, yapıştırılarak bağlanan kablo taşıyıcı askı.
Support: Destek parçası.
Tail Boom:Tüp şeklinde veya kafes yapı şeklinde uçak gövdesinden geriye uzanan yapıdır.
Tail Skid:Genellikle eski uçaklarda, uçağın arka kısmında alt taraftan takoz bağlanmıştır ve bu
kanadı destekler.
Tail Wheel:Kuyruk iniş takımıdır.
Trailling Edge:Firar kenarı.
Trim: Esas kumanda yüzeyleri normal durumlarında iken düz uçuşta uçağın tam dengeli halde
kalması.
Trim Tap:Ana kumanda yüzeylerinin firar kenerında bulunan küçük yardımcı kontrol
yüzeyleridir.
Yoke: Sapan şeklinde, ya da yarım çember şeklinde yapısal parça. Genellikle jet motor
askılarında kullanılır.
Firewall:Isıya ve yangına dayanıklı bulkhead veya duvar. Genellikle uçaklarda motorların sıcak
bölümlerini uçağın diğer bölümlerinden izole etmek, yangında korumak için kullanılır.
Flap:Kanatların gövdeye yakın kısmında ve firar kenarında bulunan hareketli yüzeylerdir. Açık
olmaları durumunda kaldırma kuvvetini ve sürtünme kuvvetini arttırırlar.
Frame:Bunlar bulkhead gibi gövdede diklemesine kullanılan yapısal bir parça olup “stringer”
lerle beraber gövdenin metal dış kaplamasına(skin) destek olur ve gövdenin şeklini verirler.
Fuselage:Ana veya merkez yapıyı oluşturan, kanatların bağlandığı, genellikle yolcu, yük ve uçuş
mürettebatının bulunduğu yerdir.
Gap:İki superposed kanat yapılarındaki kirişler arasındaki mesafedir.
Horizantal Stabilizer:Yatay dümenin tamamıdır. Elevatörlerin tutturulduğu yerdir.
Inspection Door:Dümen kablolarının ve rod un bağlandığı kısa lever lardır.
Intercostal:Kutu şekilli spar parça grubunda yanlamasına mukavemeti arttırmak için kullanılan
rib veya çapraz yapısal destektir.
Interplane Strut:İki kanat ya da farklı yüzeyler arasındaki destek parçadır.
Jury Strut: Çapraz destek parçalarındaki ana strut veya strutlardaki yardımcı strutlardır.
Landing Gear:İniş takımı.
Landing Wires:
Leading Edge:Hücum kenarı.
Lift Strust:Yüzeyler ve gövde arasındaki destek parçasıdı.
Lift Wires:
Longeron:Yarı-monokok yapılarda gövdede boylamasına ana yük taşıyıcı yapısal parçalardır.
Genellikle bulkhead, frame gibi ana taşıyıcı diklemesine yapı elemanlarını birleştirirler.
Main Rotor:
Noise Wheel:Burun iniş takımı.
Plating:Genellikle inceltilmiş olan ağır dış yüzey kaplaması kanatları ve hava aracının diğer
bölümlerini kaplaması.
Rudder:Dikey stabilize ye monte edilmiş dikey yön dümeni.
Rudder Pedal:Rudder in sağa sola dönmesini sğlayan pedal çifti.
Shock Absorber:İniş ve kalkışlarda iniş takımında ki shock ları azaltır.
Skid:
Slat:Kanadın kamburluğunu artırarak düşük hızlarda kaldırma kuvvetini artırarak uçağın havada
tutunmasını sağlar. Hareketlidir. Açılıp kapanabilir.
Slot:Slat gibidir.
Span:
Spar:Kanat, yatay ve dikey stabilize, ruder, elevator, flap gibi aerodinamik elemanların ve
helikopterdeki palelerin içinde bulunan (bir veya daha fazla olabilir) ana taşıyıcı yapısal
parçalardır.
Spinner:
Spoiler:Hava freni.
Stabilator:Stabilzer ile elevator ün birleşmesiyle oluşan yatay kontrol dümenidir.
Stabilizer:Sabitleyicidir. Yatay veya dikey kontrol yüzeylerinin bağlandığı yerdir.
Stagger:
Stager Wire:
Stringer:Uçağın gövdesinde boylamasına kullanılan genellikle profil şeklinde yapısal
parçalardır. Gövde kaplamasına destek olur ve şekil verir.
Strut:Uçaklarda gövde ve/veya kanada bağlı iniş takımlarını veya gövdeye bağlı motorların
sıkıştırma ve/veya çekme yüklerini alan destek bağlantısıdır. Ayrıca bazı uçaklarda kanat-gövde
bağlantılarında, iniş takımları ve motorların gövdeye veya kanada bağlantılarında kullanılır.
Sweep Back:Aerodinamik yüzeyde önden arkaya olan eğim.
Tail Boom:Tüp şeklinde veya kafes yapı şeklinde uçak gövdesinden geriye uzanan yapıdır.
Tail Rotor:
Tail Skid:Genellikle eski uçaklarda, uçağın arka kısmında alt taraftan takoz bağlanmıştır ve bu
kanadı destekler.
Tail Wheel:Kuyruk iniş takımıdır.
Trailling Edge:Firar kenarı.
Trim Tap:Ana kumanda yüzeylerinin firar kenerında bulunan küçük yardımcı kontrol
yüzeyleridir.
Wing Rib:Kanada şeklini ve alt ve üst bombeliğini veren yapı elemanıdır.
Wing Spar:Kanadın ana taşıyıcı parçasıdır. Taşıyıcı kiriş.
Wing Tip:Kanadın dıştaki son kısmıdır.
Uçaklarda kullanılan motorların iki ana görevi vardır. Bunlardan biri, kalkış yapan bir uçağın yer
sürüklemesinin yenilerek uçağın ivmelendirilmesi, diğeri de uçağın öngörülen hızlarda uçuşu
esnasında meydana gelen sürükleme kuvvetine eşit bir çekme kuvveti (veya tepki)
sağlanmasıdır.
Bu görevleri yapacak bir uçak motorunda şu özellikle aranır:
1. hafiflik: Bu terimin birimi, pervaneli güç gruplarında beygir gücü başına kuru motor
ağırlığı (kg/HP veya kN/kW), jet motorlarında da statik tepki kuvveti başına kuru motor ağırlığı
(kg/kg, lb/lb, kN/kN) şeklindedir.
Buna göre çeşitli tiplerdeki motorların hafiflik değerleri şu şekildedir:
Pistonlu motorlar - 0,50 ~ 0,80 kg/HP
Turboprop motorlar - 0,15 ~ 0,25 kg/HP
Turbojet motorlar - 0,25 ~ 0,35 kg/kg
Turbofan motorlar - 0,17 ~ 0,25 kg/kg
2. Güvenilirlik: Uçağı havada tutabilmesi için gerekli hızı sağlayan motorum güvenlir
olması, yani revizyonlar arası kullanım sırasında arıza yapmadan çalışması gerekir.
3. Ekonomi: Özgül yakıt sarfiyatının, ilk alış fiyatının ve uçuş saati başına yapılan bakım
ve revizyon masraflarının minimum seviyede olması istenen bir niteliktir.
Özgül yakıt birimi:
Pistonlu motorlarda - kg/HP, lb/HP, N/kW
Turboprop motorlarda - kg/SHP, lb/SHP, N/kW
Turbojet ve turbofan motorlarda - kg/kgf/saat, lb/lbf/saat, N/kW
Uçak motor tipler:
Uçaklarda kullanılan motor çeşitleri genel olarak şu şekilde sıralayabiliriz:
• pistonlu motor ve pervane
• gaz türbini ve pervane (turboprop)
• jet motoru (turbojet, turbofan)
• ramjet ve pulsejet motorları
• roket motorları
UÇAK YAPILARINDA KULLANILAN TERİMLER
Aşağıdaki tanımlar uçağın parçaları ve parçalar arasındaki ilişkileri tanımlamaktadır
Aileron (Kanatçık): Uçağın firar kenarına ve kanat ucuna yakın takılan hareketli yüzeylerdir.
Kanatçıkların amacı eşit olmayan veya karşılıklı kaldırıcı kuvvetler oluşturarak uçağın yatışını
sağlamaktır. Büyük jet uçakları genellikle çiftli kanatçık kullanır. Bunlardan içte ve ufak olanı
yatay uçuş hızları için dışta ve büyük olanı ise yaklaşma ve iniş hızlarında kullanılır.
Access Door: Uçakta bulunan cihaz ve ekipmana bakım, tamir ve değiştirme için ulaşmayı
sağlayan kapaklardır
Boom: Tüp şeklinde veya kafes yapı şeklinde uçak gövdesinden geriye uzanan yapı. Genellikle
helikopterlerde kuyruk pallerinin olduğu kısımdır, itici tip pervane kullanılan uçakların dikey ve
yatay kuyrukların takıldığı uzantılardır.
Brace: Çapraz destek parçası. Takviye.
Bracket: Genellikle kablo, boru gibi elemanların bağlandığı askılar.
Bulkhead: Uçağın gövde eksenine dikey duvar, bölme görevi gören bir yapısal parça olup
gövdedeki büyük yükleri taşır.
Canopy: Kokpiti kapatan saydam kapak.
Clamp: Boru ve kabloların bağlandığı kelepçeler
Cowling: Uçak motorunun veya uçağın bir bölümünü kapatan sökülebilir / açılabilir kapak,
yuva.
Empennage: Dikey ve yatay kuyruk yüzeyleri ve dümenleri. Kuyruk takımı.
Engine Mount: Uçak motorlarının bağlandığı, motoru tutan ve üzerindeki yükleri bağlı olduğu
gövde veya kanat yapısına aktaran yapı. Motor beşiği.
Fairing: Uçaklarda hava akışına engel olabilecek çıkıntılı parçaları, yapı elemanlarını veya
birleşme açıklıklarını kapatan hava akışına uygun düzgün yüzeyli parça veya parça grubu.
Fastener: Cıvata, perçin gibi bağlayıcı elemanlara denir
Fin: Dikey stabilize bu isimle de çağrılır.
Firewall: Isıya ve yangına dayanıklı bulkhead veya duvar. Genellikle uçaklarda motorların sıcak
bölümlerini uçağın diğer bölmelerinden izole etmek, yangından korumak için kullanılır. Yangın
duvarı.
Form-in Gasket: Kapakların oturduğu yüzeye uygulanan, kapağın uçağın dış yüzeyi ile aynı
seviyede olmasını ve sızdırmazlığını sağlayan, özel bir kimyasal sıvı ile yapılan conta
Frame: Bunlar da bulkhead gibi gövdede diklemesine kullanılan yapısal bir parça olup
stringerlerle beraber gövdenin metal dış kaplamasına destek olur ve gövdenin şeklini verirler.
Takviye elemanı.
Former (Rings): Bunlar da bulkhead ve frame gibi gövdede, profil gibi kanatta diklemesine
kullanılan yapısal parçalar olup gövde dış kaplamasına destek olup düzgün bir şekil verirler.
Kaburga.
Fuselage:Ana veya merkez yapıyı oluşturan, kanatların bağlandığı, genellikle yolcu, yük ve uçuş
mürettebatının bulunduğu yerdir.
Gap:İki superposed kanat yapılarındaki kirişler arasındaki mesafedir.
Gasket: Conta, sızdırmazlık elemanı
Gusset: Uçak yapılarında köşeleri, birleşim yerlerini güçlendirmek için kullanılan küçük düz
plaka.
Grommet: Keskin kenarlı metal kenarların, delik içlerinin yanlarından ve içerisinden geçen
elektrik kablolarına zarar vermesini önlemek için takılan plastik koruyucu kılıflardır.
Horizantal Stabilizer:Yatay dümenin tamamıdır. Elevatörlerin tutturulduğu yerdir.
Inspection Door:Dümen kablolarının ve rod un bağlandığı kısa lever lardır.
Intercostal:Kutu şekilli spar parça grubunda yanlamasına mukavemeti arttırmak için kullanılan
rib veya çapraz yapısal destektir.
Interplane Strut:İki kanat ya da farklı yüzeyler arasındaki destek parçadır.
Jury Strut: Çapraz destek parçalarındaki ana strut veya strutlardaki yardımcı strutlardır.
Keelbeam: Uçaklarda boylamasına birleştirici olan ve yük taşıyan, uçağın tabanında ve ortada
olan kiriş eleman. Takviye çubukları.
Kokpit: Büyük uçaklarda uçuş mürettebatına ayrılmış kapalı bölüme, küçük uçaklarda ise pilot
ve yolcuların bulunduğu alana denir. Pilot kabini.
Latch: Uçaklardaki erişim kapaklarında kullanılan ve kapakların kendi kendine açılmasını
önleyici, parmakla basılarak açılan özel kilit mekanizmalarıdır.
Landing Gear:İniş takımı.
Leading Edge:Hücum kenarı.
Lift Strust:Yüzeyler ve gövde arasındaki destek parçasıdı.
Lonjeron: Yarı-monokok yapılarda gövdede boylamasına ana yük taşıyıcı yapısal parçadır.
Genellikle bulkhead, frame gibi ana taşıyıcı diklemesine yapı elemanlarını birleştirirler.
Nacelle: Uçaklarda motorun muhafaza edildiği hava akımına uygun şekilli (aerodinamik) yapı,
yuva veya kapalı bölüm. Burun.
Noise Wheel:Burun iniş takımı.
Nose Wheel WelllBay: Burun iniş takımının katlanıp girdiği bölme.
Plating:Genellikle inceltilmiş olan ağır dış yüzey kaplaması kanatları ve hava aracının diğer
bölümlerini kaplaması.
Pressure Bulkhead: Basınçlandırılmış kabinli uçaklarda basınçlı yolcu, yük, kargo ve pilot
kabini ile basınçsız kuyruk ve burun gövde bölmelerini ayıran basınca dayanıklı ayırıcı yapısal
bölme. Genellikle kuyruk bölümünde olan basınç balkhedleri küresel kesit şeklinde bombeli
olur.
Rudder:Dikey stabilize ye monte edilmiş dikey yön dümeni.
Rudder Pedal:Rudder in sağa sola dönmesini sğlayan pedal çifti.
Rib (Profil): Sinir. Kanat, kuyruk ve diğer aerodinamik yüzeylerde veter eksenine paralel
(lonjerona dik) yapısal parçalardır. Hem kanat ve kuyruk yüzeylerine şekil verirler, hem de bu
uçak ana parçalarının kaplamaları üzerine hareket halindeyken oluşan hava akışından ve
basıncından kaynaklanan yükleri lonjeronlara taşırlar.
Sealant: Sıvı conta. Uçaklarda birleşik(integral) yakıt tanklarında ve basınçlı kabinlerde
sızdırmazlığı sağlamak için kullanıldığı gibi bazı uçaklarda perçinli bağlantılar da korozyonu
önlemek için dolgu malzemesi olarak kullanılan, kuruyunca özelliğine göre lastik gibi esnek
veya sert bir malzeme haline gelen yoğunluğu fazla kimyasal bir sıvıdır. Sıvı contalar genellikle
çok soğuk bir ısıda sıvı olarak muhafaza edilirler. Normal oda sıcaklığında veya daha fazla ısıda
katılaşırlar. Sealant'lar katılaştıktan sonra tekrar sıvı hale dönüşemezler.
Shock Absorber:İniş ve kalkışlarda iniş takımında ki shock ları azaltır.
Skin: Gövde, kanat ve kuyrukların dış yüzeylerini kaplayan metal veya kompozit plakalar.
Slat:Kanadın kamburluğunu artırarak düşük hızlarda kaldırma kuvvetini artırarak uçağın havada
tutunmasını sağlar. Hareketlidir. Açılıp kapanabilir.
Spar (Beam): Kanat, yatay ve dikey stabilize, istikamet dümeni, irtifa dümeni, flap gibi
aerodinamik elemanların ve helikopterlerdeki pallerin içinde bulunan (bir veya daha fazla sayıda
olabilir) ana taşıyıcı yapısal parça. Taşıyıcı kiriş. Lonjeron.
Spinner:
Splice: Gövde ana parçalarının birleştirilmesinde (Fuselage Mating) arada kullanılan çember
şeklindeki ek plakalardır.
Spoiler:Hava freni.
Stabilizer : Uçak dümen hareketlerindeki titreşimleri azaltarak hareketleri daha kararlı hale
koyan kısım.
Stiffener: Genellikle saç kaplamalara destek için bağlanan, perçinlenen destek plakalarıdır.
Stringer: Uçağın gövdesinde boylamasına kullanılan genellikle profil şeklindeki yapısal
parçalardır. Gövde kaplamasına destek olur ve şekil verirler.
Strut: Uçaklarda gövde ve/veya kanada bağlı iniş takımlarını veya gövdeye bağlı motorların
sıkıştırma ve/veya çekme yüklerini alan destek bağlantısı. Ayrıca bazı uçaklarda kanat-gövde
bağlantılarında, iniş takımları ve motorların gövdeye veya kanada bağlantılarında kullanılır.
Stud: Yapısal parçalara perçinsiz, yapıştırılarak bağlanan kablo taşıyıcı askı.
Support: Destek parçası.
Tail Boom:Tüp şeklinde veya kafes yapı şeklinde uçak gövdesinden geriye uzanan yapıdır.
Tail Skid:Genellikle eski uçaklarda, uçağın arka kısmında alt taraftan takoz bağlanmıştır ve bu
kanadı destekler.
Tail Wheel:Kuyruk iniş takımıdır.
Trailling Edge:Firar kenarı.
Trim: Esas kumanda yüzeyleri normal durumlarında iken düz uçuşta uçağın tam dengeli halde
kalması.
Trim Tap:Ana kumanda yüzeylerinin firar kenerında bulunan küçük yardımcı kontrol
yüzeyleridir.
Yoke: Sapan şeklinde, ya da yarım çember şeklinde yapısal parça. Genellikle jet motor
askılarında kullanılır.
Firewall:Isıya ve yangına dayanıklı bulkhead veya duvar. Genellikle uçaklarda motorların sıcak
bölümlerini uçağın diğer bölümlerinden izole etmek, yangında korumak için kullanılır.
Flap:Kanatların gövdeye yakın kısmında ve firar kenarında bulunan hareketli yüzeylerdir. Açık
olmaları durumunda kaldırma kuvvetini ve sürtünme kuvvetini arttırırlar.
Frame:Bunlar bulkhead gibi gövdede diklemesine kullanılan yapısal bir parça olup “stringer”
lerle beraber gövdenin metal dış kaplamasına(skin) destek olur ve gövdenin şeklini verirler.
Fuselage:Ana veya merkez yapıyı oluşturan, kanatların bağlandığı, genellikle yolcu, yük ve uçuş
mürettebatının bulunduğu yerdir.
Gap:İki superposed kanat yapılarındaki kirişler arasındaki mesafedir.
Horizantal Stabilizer:Yatay dümenin tamamıdır. Elevatörlerin tutturulduğu yerdir.
Inspection Door:Dümen kablolarının ve rod un bağlandığı kısa lever lardır.
Intercostal:Kutu şekilli spar parça grubunda yanlamasına mukavemeti arttırmak için kullanılan
rib veya çapraz yapısal destektir.
Interplane Strut:İki kanat ya da farklı yüzeyler arasındaki destek parçadır.
Jury Strut: Çapraz destek parçalarındaki ana strut veya strutlardaki yardımcı strutlardır.
Landing Gear:İniş takımı.
Landing Wires:
Leading Edge:Hücum kenarı.
Lift Strust:Yüzeyler ve gövde arasındaki destek parçasıdı.
Lift Wires:
Longeron:Yarı-monokok yapılarda gövdede boylamasına ana yük taşıyıcı yapısal parçalardır.
Genellikle bulkhead, frame gibi ana taşıyıcı diklemesine yapı elemanlarını birleştirirler.
Main Rotor:
Noise Wheel:Burun iniş takımı.
Plating:Genellikle inceltilmiş olan ağır dış yüzey kaplaması kanatları ve hava aracının diğer
bölümlerini kaplaması.
Rudder:Dikey stabilize ye monte edilmiş dikey yön dümeni.
Rudder Pedal:Rudder in sağa sola dönmesini sğlayan pedal çifti.
Shock Absorber:İniş ve kalkışlarda iniş takımında ki shock ları azaltır.
Skid:
Slat:Kanadın kamburluğunu artırarak düşük hızlarda kaldırma kuvvetini artırarak uçağın havada
tutunmasını sağlar. Hareketlidir. Açılıp kapanabilir.
Slot:Slat gibidir.
Span:
Spar:Kanat, yatay ve dikey stabilize, ruder, elevator, flap gibi aerodinamik elemanların ve
helikopterdeki palelerin içinde bulunan (bir veya daha fazla olabilir) ana taşıyıcı yapısal
parçalardır.
Spinner:
Spoiler:Hava freni.
Stabilator:Stabilzer ile elevator ün birleşmesiyle oluşan yatay kontrol dümenidir.
Stabilizer:Sabitleyicidir. Yatay veya dikey kontrol yüzeylerinin bağlandığı yerdir.
Stagger:
Stager Wire:
Stringer:Uçağın gövdesinde boylamasına kullanılan genellikle profil şeklinde yapısal
parçalardır. Gövde kaplamasına destek olur ve şekil verir.
Strut:Uçaklarda gövde ve/veya kanada bağlı iniş takımlarını veya gövdeye bağlı motorların
sıkıştırma ve/veya çekme yüklerini alan destek bağlantısıdır. Ayrıca bazı uçaklarda kanat-gövde
bağlantılarında, iniş takımları ve motorların gövdeye veya kanada bağlantılarında kullanılır.
Sweep Back:Aerodinamik yüzeyde önden arkaya olan eğim.
Tail Boom:Tüp şeklinde veya kafes yapı şeklinde uçak gövdesinden geriye uzanan yapıdır.
Tail Rotor:
Tail Skid:Genellikle eski uçaklarda, uçağın arka kısmında alt taraftan takoz bağlanmıştır ve bu
kanadı destekler.
Tail Wheel:Kuyruk iniş takımıdır.
Trailling Edge:Firar kenarı.
Trim Tap:Ana kumanda yüzeylerinin firar kenerında bulunan küçük yardımcı kontrol
yüzeyleridir.
Wing Rib:Kanada şeklini ve alt ve üst bombeliğini veren yapı elemanıdır.
Wing Spar:Kanadın ana taşıyıcı parçasıdır. Taşıyıcı kiriş.
Wing Tip:Kanadın dıştaki son kısmıdır.
instrument landing system
intake temperature interphone International Air Transport Association International Civil Aviation Organization investigate introduction invisible isolate ionosphere |
jet lag
join junction jumbo jet kerosene knot (kt) label landing lack landing gear |
landing weight
leading edge layer leakage leg lift license location localiser local mean time |