TADİLAT METOTLARIModifikasyon; uçak, motor veya komponentleri belirli bir standarda ulaştırmak veya güvenirliğini artırmak için yapılan değişiklerdir. Bir uçağa modifikasyon uygulamayı gerektiren genel nedenler şunlardır:
DEPOLAMA METOTLARISatın alınan, tamirden gelen, ödünç veya değiŞtirme yoluyla temin edilen parça, malzeme, komponent, takım veya teçhizatın önce tesellüm (kontrol ve kabul) iŞlemi yapılır. Tesellüm iŞleminin amacı uçaklara/komponentlere sadece uçuŞa elveriŞli parçaların takılmasını sağlamaktır.
Uçak ile ilgili parçaların tip sertifikası hakkını elinde bulunduran Şahıslar veya kuruluŞlar (TC Holder), bu parçalara bir parça numarası verip bağlı oldukları sivil havacılık otoritesi tarafından onaylanmıŞ parça katoloğuna iŞler. Onaylı bir malzemenin karŞılaması gereken Şartları sağlamayan veya sağladığı henüz kesinleŞmeyen malzemelere “Şüpheli onaysız parça” denir.
Tesellüm iŞlemi, ön kontrol ile baŞlar. Malzemenin hasar ve gerekli dokümanların varlığı konusunda inceleme yapılır. Olumsuz bir durum varsa malzeme karantinaya alınır. Malzemenin görünüŞte sağlam olması, bu iŞlemin yapılmasına mani değildir. Malzemede bir gizli hasar ihtimaline karŞı tedbirli olunur.
ġüpheli onaysız malzeme tehlikesine karŞılık malzemenin ambalajı üzerinde bulunan ve gönderici firmayı belirleyen etiketin görünümünün normal olduğu, etiketin üzerinde herhangi bir tahribat olmadığı, alıŞılmıŞ etiket ile benzerlik gösterdiği, ambalajın standartlara uygunluğu dikkatlice incelenir. ġüpheli onaysız malzeme tespit edilirse SHGM’ye bildirilir.
Ön kontroller yapıldıktan sonra malzemenin ambalajı açılarak “tesellüm kontrolü” baŞlatılır. Tesellüm kontrolünde Şu genel hususlara dikkat edilerek malzeme ret veya kabul edilir:
Tedarikçi firmadan gelen her türlü malzeme, tesellüm iŞleminden geçtikten sonra “faal etiketi” bağlanarak depoya teslime hazır duruma gelir. Depolama iŞlemi; uçak malzeme ve komponentlerin uygun bir Şekilde etiketlenmesi, paketlenmesi, faal tutulması, taŞınması, sevk edilmesi ve bakıma verilmesi iŞlemlerini kapsamaktadır. Depolama iŞlemi sırasında malzeme Şu konularda kontrol edilir:
- Sivil havacılık otoriteleri tarafından konulan direktifler (AD-Airworthiness Directive)
- Alert (uyarı) ve mandatory (zorunlu) servis bültenleri (SL-Sevice Letter, SIL- Service Information Letter) ile ETOPS modifikasyonu, tamir ve kontrolleri
- Üretici firma tarafından önerilen ve uçuş emniyetini etkilediği belirlenen kontroller, modifikasyonlar, tamir ve diğer hususlar
- Şirket yönetimi ve diğer ünitelerden gelen talepler
- Kullanılmakta olan bir parça veya malzemenin üretimden kalkması veya temininin imkânsızlaşması
- Uçak, motor, komponent ve ilgili teçhizatların aynı standartta olmamasından veya uyuşmazlığından kaynaklanan problemler
- Yolcu talep ve konforuna yönelik kabin içi değişikler
- Ekonomik nedenler
- Filoya zaman farkı ile aynı tipten uçak, motor veya komponent girmesinin getirdiği modifikasyon ihtiyaçları
- Uçak yapı ve sistemleri ile ilgili bir iŞlem için uçak TYE’si,
- Komponent ile ilgili iŞlemler için iŞlem göreceği yere bakılmaksızın (uçak üzerinde veya atölyede) komponent TYE’si,
- Uçak yapı ve sistemleri ile ilgili tekrarlı kontroller için bakım kartı, kontrol sonucuna göre uygulama periyodu değiŞiyorsa tekrarlı TYE,
- Komponentlere uygulanacak tekrarlı kontroller için iŞlem göreceği yere bakılmaksızın (uçak veya atölye) tekrarlı komponent TYE’si hazırlanır.
- Açılmaları gereken panellerin listesi
- Sökülmesi gereken donanım listesi (elektrik, yakıt, hidrolik veya baŞka bir parça)
- Uçak elektriğinin kesilmesi
- Uçağın jack’a alınması
- Yakıt tanklarının boŞaltılması
- Motorun çalıŞtırılması
- Uçaklara iliŞkin malzemelerin temin yolları
- Ana depoda, hat istasyonlarında veya fly-away kit içinde bulunan parçalara uygulanacak iŞlemler
- Uçaktan komponent söküm/takım bilgisi (metin, Şekil, resim vb.)
- Test uçuŞu
- Tamamen değiŞtirilebilir; yeni parça eski parça yerine, eski parça da yeni parça yerine kullanılabilir.
- Tek yönlü değiŞtirilebilir; yeni parça eski parça yerine kullanılabilir, eski parça yeni parça yerine kullanılamaz.
- DeğiŞtirilemez; birbirinin yerine kullanılamaz.
DEPOLAMA METOTLARISatın alınan, tamirden gelen, ödünç veya değiŞtirme yoluyla temin edilen parça, malzeme, komponent, takım veya teçhizatın önce tesellüm (kontrol ve kabul) iŞlemi yapılır. Tesellüm iŞleminin amacı uçaklara/komponentlere sadece uçuŞa elveriŞli parçaların takılmasını sağlamaktır.
Uçak ile ilgili parçaların tip sertifikası hakkını elinde bulunduran Şahıslar veya kuruluŞlar (TC Holder), bu parçalara bir parça numarası verip bağlı oldukları sivil havacılık otoritesi tarafından onaylanmıŞ parça katoloğuna iŞler. Onaylı bir malzemenin karŞılaması gereken Şartları sağlamayan veya sağladığı henüz kesinleŞmeyen malzemelere “Şüpheli onaysız parça” denir.
Tesellüm iŞlemi, ön kontrol ile baŞlar. Malzemenin hasar ve gerekli dokümanların varlığı konusunda inceleme yapılır. Olumsuz bir durum varsa malzeme karantinaya alınır. Malzemenin görünüŞte sağlam olması, bu iŞlemin yapılmasına mani değildir. Malzemede bir gizli hasar ihtimaline karŞı tedbirli olunur.
ġüpheli onaysız malzeme tehlikesine karŞılık malzemenin ambalajı üzerinde bulunan ve gönderici firmayı belirleyen etiketin görünümünün normal olduğu, etiketin üzerinde herhangi bir tahribat olmadığı, alıŞılmıŞ etiket ile benzerlik gösterdiği, ambalajın standartlara uygunluğu dikkatlice incelenir. ġüpheli onaysız malzeme tespit edilirse SHGM’ye bildirilir.
Ön kontroller yapıldıktan sonra malzemenin ambalajı açılarak “tesellüm kontrolü” baŞlatılır. Tesellüm kontrolünde Şu genel hususlara dikkat edilerek malzeme ret veya kabul edilir:
- Servise verme sertifikasının ve faal etiketinin tam ve doğru olarak doldurulduğu
- Parça adı, parça numarası, kafile numarası, referansının (NAS, MS vb.) belirtildiği ve gereğinde ham malzemeler (kullanılmadan önce iŞlem görecek) için özel iŞlem bilgisinin doğruluğu
- Test veya kalibrasyon raporu, referanslar ve teknik resim gibi özel taleplerin mevcudiyeti
- Belirtilen modifikasyonların uygulandığı,
- Sertifika ve malzeme üzerindeki bilgi dokümanlarının tahribata uğramadığı ve bilgilerin birbiri ile uyuŞtuğu
- Tamirden gelen bir malzeme ise tamir raporu
- Dokümanlarda onaylı üreticinin mührü
- Malzemenin raf ömrünün belirtilmiŞ olması
- Malzemede gözle görülür bir kullanılmıŞlık hissi veren çizik, boya veya korozyon belirtileri olmaması
- Vida gibi sayıca çok fazla olan malzemelerin numune alma yolu ile sipariŞ ölçütlerine uygunluğu
- Malzemenin Şüpheli onaysız bir malzeme olmadığının açıkça görülmesi
- KullanılmıŞ parçaların ömür bilgileri
- Malzemenin satın alma sipariŞ isteğinin (P/O-Purchase Order) özellik ve sayı olarak karŞıladığı
- Kimyasal türü gibi bazı malzemelerin özel depolama Şartları bilgilerinin belirtilmiŞ olduğu
- Sivil otoritelerince belirtilen her türlü belgenin varlığı
- Komponent veya malzeme en azından ülke ulusal otoritesinin onay bilgisini içeren bir faal etiketine sahip olmalıdır.
- Göz kontrolünde normal olmalı ve uçağa takıldığında AMM’de verilen testlerde olumlu sonuç vermelidır.
- Bu durumda uçağın 30 saat süre ile veya ana bakım merkezine dönünceye kadar (hangisi erkense) uçmasına müsaade edilir.
- Bu durumda uçağın seyir defterine (Log Book) neden, ne zaman ve nerede AOG olduğu bilgileri girilmelidir.
Tedarikçi firmadan gelen her türlü malzeme, tesellüm iŞleminden geçtikten sonra “faal etiketi” bağlanarak depoya teslime hazır duruma gelir. Depolama iŞlemi; uçak malzeme ve komponentlerin uygun bir Şekilde etiketlenmesi, paketlenmesi, faal tutulması, taŞınması, sevk edilmesi ve bakıma verilmesi iŞlemlerini kapsamaktadır. Depolama iŞlemi sırasında malzeme Şu konularda kontrol edilir:
- Malzemenin ambalajının hasarsız olması
- Komponentler için; komponent faal kartının eksiksiz olarak doldurulmuŞ olması ve servise verme sertifikasının ekli olması
- Repairable (tamir edilebilir) malzemeler için; faal kartının ve servise verme sertifikasının ekli olması
- Sarf malzemeler için; faal kartının bulunması, kart üzerindeki bilgilerin tam olarak doldurulması ve tesellüm biriminin mührü
- Malzeme için tesellüm iŞlemi sırasında belirtilen raf ve ranza bilgileri kontrol edilir.
- Raf bilgisi olmayan (depoya daha önce hiç girmemiŞ) malzemeler için raf ve ranza bilgisi tayin edilir.
- Malzemelerin herhangi bir hasar ve korozyon tehlikesine karŞı koruyucu özel ambalajı ile raflara konması
- Atölyelerden faal olarak depoya iade edilen komponentler için; ilgili atölye tarafından komponent faal kartı ve servise verme sertifikası düzenlenir. Malzeme bu dokümanlarla birlikte statik elektriğe duyarlı komponentler antistatik torbaya konulmuŞ, elektrik soketleri kapatılmıŞ, boru ağızları tapalanmıŞ ve uygun Şekilde kutulanmıŞ olarak teslim alınır.
- Atölyelerden faal olarak depoya iade edilen sarf ve repairable malzemeler için faal parça kartı düzenlenir. Malzeme uygun bir Şekilde paketlenir, bu dokümanla birlikte teslim alınır. “O ring” ve “packing” gibi sarf malzemelerin özel ambalajının açılmamıŞ olduğundan emin olduktan sonra teslim alınır.
- Depoların ısı ve nem durumunun uygun olması, cihazlarla kayıt altına alınması ve saklanması gerekir.
- Rafların depolanan malzemelerin ağırlıklarına dayanabilecek nitelikte olması gerekir.
- Büyük ve bel verecek malzemeler uygun bir Şekilde desteklenerek depolanmalıdır.
- Ağır parçalar, yüksek raflara konmamalıdır.
- Yanıcı ve patlayıcı malzemeler, ayrı bir bölümde depolanır. Bu bölümdeki elektrik tesisatı ex-proof malzeme kullanılarak yapılır. Depoda CO2 ile çalıŞan otomatik bir yangın söndürme sistemi kullanılır. Atölye ve dolapların görünür yerine “yanıcı/patlayıcı malzeme” ibaresi konulur.
- Lastik esaslı (sentetik, kauçuk vb.) ve raf ömürlü kimyasal (adhesive, sealant, hidrolik, solvent, boya vb.) malzemelerin ömür takibi yapılır. Ömrü dolmuŞ malzemeler için yeniden test etme veya kal etme kararı verilir. Test sonucu ömrünün uzatılmasına karar verilen malzemeler; yeni ömür bilgisi içerecek Şekilde tesellüm iŞlemine tabi tutulur. Kal olacak malzemeler için bir kal etiketi düzenlenerek malzemeye bağlanır ve kal iŞlemi baŞlatılır.
- Aynı malzemeden birden fazla olması durumunda “ilk giren ilk çıkar” prensibine göre hareket edilir.
- Kutudan çıkan miktar, faal etiketi üzerindeki miktardan düŞülür.
- Özel paketleme gerektiren malzemeler (duman dedektörü, oksijen jeneratörleri vb.) paketlenerek orijinal kutuları bulunan (aküler, tüpler vb.) malzemeler, bu kutularla birlikte sevk edilir.
- Malzeme tehlikeli madde sınıfına giriyorsa malzeme paketi üzerinde uyarı yazısı veya iŞareti bulundurulur.