1. BAKIM PLANLAMASIİmal edilmiş bir uçak, işleticiye teslim edildiğinde uçuşa elverişlilik ve emniyet kurallarını karşılar işkilde üretilmiş ve sertifikalandırılmış durumdadır.
Bakımın temel amacı, uçağın işleticiye teslimi sonrasında da performans ve güvenirliğini belirtilen tasarım limitleri içinde tutmaktır. Bunun için uygun bir bakım programının tesis edilmesi ve uygulanması kurallar gereği zorunludur. Bakım programı; bir uçağın sürekli olarak uçuşa elverişli şartlarda tutulabilmesini sağlayacak uçak yapısı (airframe), sistemleri, komponentleri ve motorları ile ilgili olarak takip edilmesi gereken programdır.
Bakım programlarının oluşturulmasında ve sürekli olarak geliştirilmesinde:
Uçak ileticileri (aircraft operator) söz sahibi ve sorumludur.
Şekil 1.1: Bakım programını oluşturan gruplar
Uçak imalatçıları imal ettikleri yeni bir uçak tipinin başlangıç bakım programını (MRBR- Maintenance Review Board Report) oluşturarak kendi sivil havacılık otoritelerine onaylatır. Bu onay, uçak tip sertifikası almak için gerekli şartlardan biridir. MRBR, o uçak tipi ile ilgili hiçbir tecrübesi olmayan operatörün kendi bakım programını geliştirmesine olanak veren ve bu programı geliştirirken ilk olarak uyması gereken minimum bakım/kontrol gerekliliklerini belirleyen programdır.
İmalatçı, daha sonra MRBR’in tümünü içeren ve ayrıca da kendi bakım tecrübelerinin de yer aldığı bakım planlama dokümanlarını (MPD-Maintenance Planning Document) yayınlar. Uçağı işletecek firma da bu MPD’ye kendi bakım tecrübelerini katarak bakım programını (CMPD- Customized Maintenance Planning Document) yapar ve ülkesindeki sivil havacılık otoritesinin onayını alarak uygulamaya koyar.
Bakım programını oluşturan operatör, daha sonra bakım programında tanımladığı planlı bakım tiplerine uygun olarak bakımlarını gerçekleştirir. Her operatörün filosunda bulunan her uçak tipi için bakım tipleri (Maintenance Check Types) ve aralıkları (Intervals) bellidir. Aşağıda verilen tabloda bir hava yolu filosundaki uçaklara ait bir bakım programı görülmektedir.
Tablo 1.1: Örnek bir bakım programı
K, RAMP CHECK, LINE CHECK, A, B, C, D, Y ve S bakım tipleri içerik olarak hafif bakımlardan detaylı bakımlara doğru sıralanmıştır. Operatör, bakım programında bulunan ve elindeki uçaklara ait olan (effectivity) bütün işler için “iş bakım kartları (task cards)” hazırlar.
Her bir task için iki kontrol arasındaki maksimum periyodu gösteren zorunlu denetim (letter check), kullanım parametrelerine bağlı olarak uçuş saati ve sayısı (F/H-Flight Hour, (F/C)-Flight Cycle), takvimsel zaman gösteren günlük, haftalık, aylık veya yıllık (DY-Daily, WY-Weekly, MO-Monthly, YE-Yearly) gibi interval değerleri kullanılmaktadır.
Ayrıca bunların dışında bazı tasklar için aşağıda belirtilen Şekillerde interval değerler de kullanılabilmektedir:
Bakımın temel amacı, uçağın işleticiye teslimi sonrasında da performans ve güvenirliğini belirtilen tasarım limitleri içinde tutmaktır. Bunun için uygun bir bakım programının tesis edilmesi ve uygulanması kurallar gereği zorunludur. Bakım programı; bir uçağın sürekli olarak uçuşa elverişli şartlarda tutulabilmesini sağlayacak uçak yapısı (airframe), sistemleri, komponentleri ve motorları ile ilgili olarak takip edilmesi gereken programdır.
Bakım programlarının oluşturulmasında ve sürekli olarak geliştirilmesinde:
- Sivil havacılık otoriteleri (regulatory authorities),
- Uçak imalatçısı (aircraft manufacturer) ve uçak üzerinde bulunan komponentlerin imalatçıları (vendor),
Uçak ileticileri (aircraft operator) söz sahibi ve sorumludur.
Şekil 1.1: Bakım programını oluşturan gruplar
Uçak imalatçıları imal ettikleri yeni bir uçak tipinin başlangıç bakım programını (MRBR- Maintenance Review Board Report) oluşturarak kendi sivil havacılık otoritelerine onaylatır. Bu onay, uçak tip sertifikası almak için gerekli şartlardan biridir. MRBR, o uçak tipi ile ilgili hiçbir tecrübesi olmayan operatörün kendi bakım programını geliştirmesine olanak veren ve bu programı geliştirirken ilk olarak uyması gereken minimum bakım/kontrol gerekliliklerini belirleyen programdır.
İmalatçı, daha sonra MRBR’in tümünü içeren ve ayrıca da kendi bakım tecrübelerinin de yer aldığı bakım planlama dokümanlarını (MPD-Maintenance Planning Document) yayınlar. Uçağı işletecek firma da bu MPD’ye kendi bakım tecrübelerini katarak bakım programını (CMPD- Customized Maintenance Planning Document) yapar ve ülkesindeki sivil havacılık otoritesinin onayını alarak uygulamaya koyar.
Bakım programını oluşturan operatör, daha sonra bakım programında tanımladığı planlı bakım tiplerine uygun olarak bakımlarını gerçekleştirir. Her operatörün filosunda bulunan her uçak tipi için bakım tipleri (Maintenance Check Types) ve aralıkları (Intervals) bellidir. Aşağıda verilen tabloda bir hava yolu filosundaki uçaklara ait bir bakım programı görülmektedir.
Tablo 1.1: Örnek bir bakım programı
K, RAMP CHECK, LINE CHECK, A, B, C, D, Y ve S bakım tipleri içerik olarak hafif bakımlardan detaylı bakımlara doğru sıralanmıştır. Operatör, bakım programında bulunan ve elindeki uçaklara ait olan (effectivity) bütün işler için “iş bakım kartları (task cards)” hazırlar.
Her bir task için iki kontrol arasındaki maksimum periyodu gösteren zorunlu denetim (letter check), kullanım parametrelerine bağlı olarak uçuş saati ve sayısı (F/H-Flight Hour, (F/C)-Flight Cycle), takvimsel zaman gösteren günlük, haftalık, aylık veya yıllık (DY-Daily, WY-Weekly, MO-Monthly, YE-Yearly) gibi interval değerleri kullanılmaktadır.
Ayrıca bunların dışında bazı tasklar için aşağıda belirtilen Şekillerde interval değerler de kullanılabilmektedir:
- “EC” Engine Change (Motor DeğiĢimi)
- “AC” APU Change (APU DeğiĢimi)
- “TC” Tire Change (Lastik DeğiĢimi)
- “SV” Component Shop Visit (Komponent Atölye Muayenesi)
- “VR” Vendor’s Recommendation (Satıcı Tavsiyeleri)
- “NR” National Requirement (Ulusal Gereklilik)